DEN BOSCH — Thuis werd Arendsoog 2 afgedaan als een slap aftreksel. Een minderwaardig surrogaat voor het monumentale werk van Karl May. Arendsoog en Witte Veder waren toch geen partij voor de heroiek van Winnetou en Old Shatterhand? Tegenwerpingen dat May nimmer de grazige weiden van cowboys, roodhuiden, goudzoekers en premiejagers had bezocht, werden met hooghartig schouderophalen bejegend.
Dus kreeg mijn broer op verjaardagen van die dikke, grijze en onleesbare pillen vol gezwollen taal, terwijl ik me steevast liet verrassen door één of meer meesterwerkjes van de Haagse onderwijzer Jan Nowee. De schat in het zilvermeer versus Arendsoog knapt het op (deel zes).

Onsterfelijk

De strijd werd al gauw in mijn voordeel beslist. Al na twaalf delen verhuisde Winnetou voorgoed naar de Grote Manitou op eeuwige jachtvelden (in een dertiende deel wordt zijn testament nog uitgemolken). De vrome cowboy Bob Stanhope (alias Arendsoog) was evenwel onsterfelijk in zijn niet aflatende jacht op veedieven en ander gespuis.
Jaar na jaar deed onze held verslag van zijn superdaden. Er verschenen 62 delen met alleszeggende titels als Het raadsel van de Mosquitovallei, Arendsoog in geheime dienst, Op leven en ... lood. Vijf miljoen boeken werden er verkocht.
Met de verschijning deze week van deel 63 Arendsoog ... premiejager zal mogelijk ook het doek vallen voor de cowboy uit Arizona. Vorige week overleed auteur Paul Nowee (57) na een langdurige ziekte. Hij nam na de dood van zijn vader Jan in 1958 (er waren toen 19 delen verschenen) het schrijverschap over.

Uitgeverij Malmberg 3 in Den Bosch, die elk jaar zo’n 40.000 Arendsoog-boeken verkoopt, zou graag doorgaan, maar de kans daarop is klein. Zoon Nowee (ongehuwd) verklaarde enkele jaren geleden in een interview in de Limburger, dat Arendsoog met hem zou sterven: „In mijn testament staat dat niemand mijn boek mag afmaken. Arendsoog is iets van de familie Nowee. Van mij en mijn vader.”

Hoorspel

In 1935 schreef de katholieke onderwijzer Jan Nowee zijn eerste Arendsoog. Het boek was aanvankelijk geen succes. Pas toen de KRO er in de jaren vijftig een hoorspel voor de jeugd van maakte, kwam de populariteit. Nowee sr, vader van veertien kinderen, wilde met Arendsoog jeugdliteratuur brengen, die de zegen had van de kerkelijke autoriteiten. Om die goedkeuring te krijgen moest de auteur een flinke portie godsdienst in zijn boeken stoppen.
Vooral de eerste twee delen (Arendsoog en Witte Veder) zijn doordesemd met het Geloof. Missionaris Doyle logeert op de ranch van Arendsoog om van daaruit missiewerk te verrichten onder de onwetende roodhuiden. Witte Veder, aanvankelijk nog aanhanger van de Grote Manitou, wordt snel (in deel twee) bekeerd. Aan het einde van het boek kondigt de indiaan – in zijn nimmer afgeleerde Kluk-Kluk-taaltje 4 – zijn stap aan.

„Witte Veder brengen blije boodschap! Nog twee maanden, dan opvolger komen van pater Doyle. Hij hier komen werken onder rode broeders van Witte Veder. En Witte Veder dan gedoopt worden.” Allen zagen het geluk, dat uit de ogen straalde van de jonge Indiaan. „God zij dank!” zei mrs. Stanhope (moeder van Arendsoog, red.) zacht.

De omslag van het laatste Arendsoog-boek dat deze week uitkomt.

Oppassend type Arendsoog is een oppassend type, die zijn vijanden liever niet met lood neerlegt. Hij blijft ongehuwd, weet zich in zijn gevaarlijke werk gesteund door moeder en zuster (Ann) wier grootse ambitie het aanrecht is. De twee leggen de rest in handen van de Schepper. Als Witte Veder een gevaarlijke opdracht krijgt zegt Ann: „Niets aan te doen, moe. We zullen dan een beetje ijveriger moeten bidden” „Je hebt gelijk, kind. En dan zullen wij dat voor het grootste gedeelte maar voor onze rekening nemen.” Deze boodschap was geen beletsel voor de populariteit van Arendsoog buiten katholieke kringen. Je las er als jongere gewoon doorheen. Want het verhaal was spannend, niet overmatig gewelddadig en de boeven kregen altijd hun trekken thuis: Nadat Frison veilig achter slot en grendel zat, staarde Arendsoog door de geopende deur van het sheriffkantoor de hoofdstraat van Liberal in. (deel 56). Arendsoog was echter een katholiek kind van deze tijd: het geloof raakte steeds meer op de achtergrond. In de latere delen kom je het niet meer tegen. Educatieve boeken Hoewel Paul Nowee al jaren sukkelde met zijn gezondheid, is zijn dood bij Malmberg als een schok aangekomen. Ooit bracht dit katholieke bedrijf een indrukwekkend assortiment aan jeugdboeken uit. De afgelopen jaren heeft Malmberg zijn jeugdfonds ingeruild voor educatieve boeken. Alleen Arendsoog bleef. Zelf haakte ik af na deel zeventien: Het geheim van Bad Man’s Hut. De held Arendsoog moest plaats maken voor hard-boiled detective Mike Hammer van auteur MIckey Spillane 5. Met titels als: Kus me voor je sterft. Daar kon Arendsoog en de Kansaskidnap tocht écht niet tegen op.

[1]	In: Algemeen Dagblad, 4 oktober 1993.

[2]	Arendsoog alias Bob Stanhope en zijn indiaanse vriend Witte Veder waren figuren uit de Arendsoog-serie van Jan Nowee (* 17 juli 1901 , † 9 oktober 1958) en later diens zoon Paul Nowee (* 25 juni 1936 , † 30 september 1993).

[3]	L. C. G. Malmberg N. V. Uitgeversmaatschappij werd in 1885 opgericht door Lodewijk Carel Gerard Malmberg († 1919) te ’s-Hertogenbosch.

[4]	Klukkluk, gespeeld door Herbert Joeks (pseudoniem van Herman Jozef van Hugten , * 26 november 1915 , † 28 juli 1993), was een van de hoofdpersonages uit de Nederlandse televisieserie Pipo de Clown, die van 1958 tot 1980 liep.

[5]	Mickey Spillane (voluit: Frank Morrison Spillane., * 9 maart 1918 , † 17 juli 2006) was een Amerikaanse schrijver van detectiveverhalen. Vooral zijn dertiendelige Mike Hammer-serie is bekend en overal ter wereld vertaald.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website