Mensen met een hobby zijn meestal gezellige mensen. Je kunt er lekker mee praten, ze zijn onderhoudend, vooral als dat mensen zijn met meer dan één hobby. Die eenzijdige hobbyisten, die zich helemaal hebben vastgebeten in ‘dat ene’, en die ook niets, anders meer belangrijk vinden, nou ja, die kunnen, dan nog wel eens vervelend worden, maar zo eentje is Ko Scheffer (70 op een maand na) helemaal niet.

Hobby nummer één is dan wel het verzamelen van grammofoonplaten, maar hij heeft er nog wel een paar meer. In zijn woning in Amsterdam-Oost zie ik om te beginnen al een pijpenrek met de meest buitennissige pijpen en ergens anders staan op een plank wat uitzonderlijke bierpullen. Maar dat is nog niet alles. Daar staan ook de verzamelde werken van Karl May: van Winnetou het grote opperhoofd der Apachen via Het geheim van de Witte Bison met Old Shatterhand naar Kara Ben Nemsi, de held uit het avondland.

Maar we zijn er nog niet. Netjes ingelijst hangt er ook een oorkonde getekend door burgemeester Van Hall 2, die hem namens de Koningin de vrijwilligersmedaille als agent van de reserve gemeentepolitie heeft uitgereikt. (‘Ja meneer, Henk van Laar 3 was toen nog onze commandant’). Als agent-vrijwilliger heeft hij 14 maal aan de Vierdaagse meegedaan en hij gaat nog altijd mee als verzorger.
Dat is dus allemaal nogal wat. Niet bepaald een mannetje dat stil heeft gezeten en hij had nog een druk vak ook. Metselaarspatroon, specialist in de ovenbouw. In ons eigen gebouw op het Hekelveld te Amsterdam heeft, men hem dikwijls aan het werk kunnen zien.
Maar die grammofoonplaten is toch wel het belangrijkste. Hij heeft er nog een stuk of duizend. ‘Niet eens zo heel veel,’ vindt hij zelf. ‘Er zijn er wel die er meer hebben. Laatst was er nog een meneer uit Amstelveen bij me en die had er 2000. Je hebt altijd baas boven baas. Het waren echter meest oude Schellakplaten. Nou, daar heb ik er een stuk of 1100 van opgeruimd. Ik heb nog een stuk of 400 78-toerenplaten, de rest allemaal 33 of 45.’
Ko Scheffer verzamelt ze al een jaar of 50. Zijn vader, ook metselaarspatroon, bracht eens een oude fonograaf mee. Een mooie met een houten hoorn. Er bestonden er zo maar drie in het hele land. ‘We hielden allemaal veel van muziek en we begonnen dus allemaal, mijn twee broers en ik, zo af en toe platen te kopen. Je kocht toen een klein plaatje voor een gulden en een grote dubbele voor een rijksdaalder.’

KO SCHEFFER.

Dat is dus in de loop der jaren een hele verzameling geworden. Ko Scheffer heeft er een speciale kast voor ingericht, praktisch gecatalogiseerd en keurig met speciale mappen. Het mooie is, dat je aan de buitenkant van zo’n map al kunt zien, wat voor soort plaat er in zit. De rode zijn vrolijk, de bruine zijn opera, de blauwe operette, de groene zang en de grijze – hoe kan het anders – bevatten de oude schellakplaten.
Complete opera’s, complete operettes en het mooie, het zeldzame zou ik haast zeggen, is dat hij van al die werken ook de teksten heeft. Hij heeft tekstboekjes uit het buitenland laten komen en die heeft hij allemaal – een heidens werk – op een oude schrijfmachine overgetikt in boeken met ringbanden. Uren, avonden, nachten werk zit daar in.
Maar het geweldige voordeel ervan is dat hij de zang precies kan volgen. ‘Ik wil graag altijd weten wat ik hoor,’ zegt hij. Daarom heeft hij ook geen enkel Frans chanson, die taal verstaat hij niet en daarom koopt hij ze ook niet. Evenmin wil hij ‘hoempa hoempa of die jazzrommel’, gelijk hij het noemt, in huis hebben. Klassiek, populair klassiek en opera’s. Alle pianoconcerten van Beethoven 4 staan er, vele van Mozart 5, alle grote opera’s maar ook minder bekende als Der Waffenschmied van Albert Lortzing 6. Zijn nieuwste aanwinst is La Traviata 7. Hij noteert precies wanneer hij de plaat heeft gekocht, maar ook wanneer hij hem speelt. Dat eist zijn zin voor orde.
Kerkzangen, ja, die zijn er ook en gregoriaanse zangen, maar ook Frater Venantius van Wim Sonneveld 8.
‘Vroeger ging ik altijd zelf naar de opera,’ vertelt hij nog, ‘naar de opera van Koopmans 9 in het Paleis voor Volksvlijt of in Carré. Als militair in de eerste mobilisatie ging ik voor half geld.’
Nu gaat hij niet zelf meer. Winnetou leest hij niet meer. Hij zit thuis met zijn dochter Sophie (40) en zijn kat Pieterman. Hij rookt uit een van zijn vele pijpen en drinkt een pul bier en hij geniet.
‘Een mens moet wat te doen hebben, meneer. Ik zeg maar: je kunt maar beter hier thuis naar een plaatje luisteren dan in de kroeg zitten. Zingen vind ik het mooiste van alles. Ik heb nog een oude Julia Culp 10 op schellak, die doe ik voor geen goud weg.’ Er is meer ‘kostbaar antiek’, bij voorbeeld een Albert Bol 11 met een paar van zijn destijds beroemde Hannes-typen. Hannes op Koninginnedag en de Intocht van Prinses Juliana 12 en zelfs nog een door Albert Bol gezongen Zandvoort aan de Zee en de brief van een moeder aan haar zoon in de gevangenis van Speenhoff 13.
‘Mijn dochter zegt wel eens: “Heb je er nou nog niet genoeg?” Ach nee, ik heb er nooit genoeg...’

[1]	In: Het Vrije Volk : democratisch-socialistisch dagblad, 28 januari 1965.

[2]

Gijs van Hall (voluit: Gijsbert van Hall, * 21 april 1904 , † 22 mei 1977) was een Nederlandse verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog, PvdA-politicus, burgemeester van Amsterdam van 1957 tot 1967 en senator. Naar aanleiding van het ontslag op 16 juli 1966 van Hendrik Jan van der Molen (* 4 juni 1911 , † 21 juni 2005) als hoofdcommissaris van politie van Amsterdam gooide de bekende Nederlandse auteur Wilhelmus Henricus Maria van Hout (alias Willem W. Waterman, Willy van der Heide, Sylvia Sillevis, Victor Valstar enz., * 3 juni 1915 , † 24 februari 1985) een steen door een ruit van Van Halls ambtswoning; op 30 april 1967 diende Van Hall zelf zijn ontslag in.

[3]	Henk van Laar (voluit: Hendrik van Laar, * 5 februari 1898 , † 2 december 1955) was een Nederlandse onderwijzer, sociaaldemocraat, natuuronderzoeker, publicist, radiomaker en leidinggevende bij de Vrijwillige Burgerwachten en de Vereniging Amsterdamse Vrijwillige Politie.

[4]

Ludwig van Beethoven (gedoopt 17 december 1770 , † 26 maart 1827) was een Duits musicus, componist en dirigent. Zijn negen symfonieën behoren tot het hoogtepunt van de klassieke muziek; daarnaast componeerde hij o.a. pianostukken, concerten voor solo-instrumenten en orkest, drie ouvertures, een opera en twee missen.

[5]

Wolfgang Amadeus Mozart (eigenlijk: Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart, * 27 januari 1756 , † 5 december 1791) was een Oostenrijks componist, pianist, violist en dirigent, die in zijn te korte leven ongelooflijk veel heeft gecomponeerd, zoals 41 symfonieën, tientallen concerten voor solo-instrumenten en orkest, negentien missen, een requiem en tweeëntwintig opera’s en Singspiele, waarvan „Bastien und Bastienne”, „Mitridate”, „Ascanio in Alba”, „Il sogno di Scipione”, „Il rè pastore”, „Idomeneo”, „Die Entführung aus dem Serail”, „Le nozze di Figaro”, „Don Giovanni”, „Così fan tutte”, „Die Zauberflöte”, „La clemenza di Tito” de bekendste zijn.

[6]	Albert Lortzing (voluit: Gustav Albert Lortzing, * 23 oktober 1801 , † 21 januari 1851) was een Duits componist, toneelspeler en zanger. Van zijn hand zijn vijftien opera’s, waarvan „Zar und Zimmermann”, „Der Wildschütz”, „Undine” en „Der Waffenschmied (von Worms)” de bekendste zijn.

[7]

„La Traviata” is een van de zesentwintig opera’s van de Italiaanse operacomponist Giuseppe Verdi (voluit: Giuseppe Fortunino Francesco Verdi, * 10 oktober 1813 , † 27 januari 1901); het libretto is losjes gebaseerd op de roman „La dame aux camélias” van Alexandre Dumas (fils) (* 27 juli 1824 , † 27 november 1895).

[8]	Wim Sonneveld (voluit: Willem Sonneveld, * 28 juni 1917 , † 8 maart 1974) was een Nederlands cabaretier, zanger en acteur.

[9]	Gerhardus Hendricus Koopman (* 21 oktober 1885 , † 15 maart 1934) was directeur van De Nederlandse Opera.

[10]	Julia Culp (voluit: Julia Bertha Culp, * 6 oktober 1880 , † 13 oktober 1970), bijgenaamd de „Hollandse nachtegaal”, was in de jaren 1901-1919 een wereldberoemde mezzosopraan, vooral van Lieder (van Brahms, Wolf, Schumann en Schubert).

[11]

Albert Bol (eigenlijk: Albert Bolhuis, * 29 april 1879 , † 4 december 1920) was een populair humorist, conferencier en zanger uit het begin van de 20ste eeuw. Een van zijn bekendste creaties was de figuur Hannes, een Gronings pratend boertje dat op allerlei actuele gebeurtenissen zo zijn commentaar had, van wie vele komische voordrachten op de plaat werden vastgelegd.

[12]	Juliana (voluit: Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, hertogin van Mecklenburg, prinses van Lippe-Biesterfeld, * 30 april 1909 , † 20 maart 2004) was koningin der Nederlanden van 4 september 1948 tot en met 30 april 1980.

[13]

Koos Speenhoff (voluit: Jacobus Hendrikus Speenhoff, * 23 oktober 1869 , † 3 maart 1945) was een Nederlands dichter-zanger, illustrator en kunstschilder. Zijn bekendste liedjes zijn „Het broekie van Jantje”, „Brief van een moeder aan haar zoon die in de nor zit” en „De schutterij (Daar komen de schutters)”.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website