Een ding zal de Karl May-fan, jong of oud, na een paar minuten in Cineac-Beurs2al duidelijk zijn: Winnetou en Old Shatterhand mogen voor de schrijver figuren geweest zijn, waarvan de lezer geestelijk iets kon meenemen, voor de filmproducenten zijn ze slechts namen die als stevig financieel kapstokje kunnen dienen. Van May’s boek over Winnetou 3is een snelle, boeiende en kleurrijke film overgebleven – voor mensen die het boek nooit gelezen hebben.
Ex-Tarzan Lex Barker 4 is Old Shatterhand en Pierre Brice 5 Winnetou. Uiterlijk voldoen die twee in vrijwel geen enkel opzicht aan de beschrijving, die men in May’s boeken met de regelmaat van een klok tegenkomt. In grote lijnen geldt hetzelfde voor alle overige figuren. Wat minder plezierig, is: May’s boodschap, misschien voor onze tijd wat kinderlijk aandoend, komt nergens over.
Van doorknede en listige, maar vooral vredelievende westmannen, die slechts gedwongen naar de wapens grijpen, zijn die twee „frische und fröhliche” houwdegens geworden. Winnetou is van wijs charmant geworden, zijn vader van trots driftig, zijn zuster van schuchter sexy. Old Shatterhand’s befaamde „jachthouw” werd een linkse directe. Zo kan men nog lang doorgaan.
Wie dat allemaal niet zo nauw neemt, kan een film zien, die wat regie (van dr. Harald Reinl 6), cameravoering en aankleding betreft, er zijn mag. Er zit vaart in het werk en romantiek en May’s ideeën voor de vechtpartijen zijn in dank aanvaard en breed uitgesponnen.
De film werd in Zuidslavië 7 opgenomen, een land dat het als decor over het algemeen best doet. Maar toch missen we – alweer – iets van de ruige eenzaamheid, die May ons in zijn boeken weet te suggereren.
Cineac – een samentrekking van Cinéma d’Actualité – was de naam van twee vestigingen van de Franse bioscoopketen in Rotterdam: Cineac AD was van 1935 tot het bombardement gevestigd aan de Coolsingel nr. 17; in 1940 verhuisde de bioscoop naar het Beursgebouw op dezelfde Coolsingel en zou tot 1984 blijven bestaan. Aan de overkant, naast De Bijenkorf, was van 1957 tot 1989 Cineac NRC (vanaf 1977: Cineac Bijenkorf) gevestigd. Cineac AD – in de volksmond ook wel genaamd Cineac Beurs – was bestemd voor gewone bioscoopfilms, in Cineac NRC/Bijenkorf werden de hele dag bioscoopjournaals gedraaid. Ook in Amsterdam, Den Haag en Utrecht bestonden Cineac-vestigingen.
De originele Duitse titel van het boek is „Winnetou I” (Gesammelte Werke, deel 7); de losjes op dit boek gebaseerde film heet in het Duits : „Winnetou, 1. Teil”, in het Nederlands, net als deel 1 uit de befaamde Prisma Karl May-Pocketreeks, „Winnetou, het grote opperhoofd”.
Lex Barker (voluit: Alexander Chrichlow Barker Jr., * 8 mei 1919 , † 11 mei 1973) was een Amerikaans acteur, die in vijf films furore maakte als Tarzan; in Europa was zijn eerste grote rol die van Robert – de verloofde van de vrouwelijke hoofdrolspeelster Sylvia (Anita Ekberg) – in de klassieker „La dolce vita” van Federico Fellini, alvorens hij optrad in maar liefst twaalf van de zeventien grote Karl-May-verfilmingen in de jaren ’60: als Old Shatterhand in „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968); als Kara Ben Nemsi in „Der Schut” (1964), „Durchs wilde Kurdistan” (1965) en „Im Reiche des silbernen Löwen” (1965); als Dr. Sternau in „Der Schatz der Azteken” (1965) en „Die Pyramide des Sonnengottes” (1965).
Pierre Brice (artiestennaam van Pierre Louis Baron le Bris, * 6 februari 1929 , † 6 juni 2015) was een Frans acteur, die in maar liefst elf van de zeventien grote Karl-May-verfilmingen in de jaren ’60 de rol van Winnetou speelde: „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Unter Geiern” (1964), „Der Ölprinz” (1965), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Old Surehand, 1. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966), „Winnetou und sein Freund Old Firehand” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968). Voorts speelde hij nogmaals de rol van Winnetou in de tv-series „Mein Freund Winnetou” (1980) en „Winnetous Rückkehr (1998) en trad hij een aantal malen op als gastacteur (uiteraard eveneens in de rol van Winnetou) bij de Karl-May-Spiele van Elspe en Bad Segeberg.
Harald Reinl (* 8 juli 1908 , † 9 oktober 1986) was een Oostenrijks filmregisseur en schrijver van draaiboeken, die tekende voor vijf van de zeventien grote Karl May-films uit de jaren ’60: „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968).
Van 1918 tot 3 juni 2006 waren de landen die nu Bosnië-Hercegovina, Kosovo, Kroatië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië en Slovenië heten verenigd in één koninkrijk resp. republiek dat/die van 6 januari 1929 tot 4 februari 2003 Joegoslavië heette (hoewel de meeste van de genoemde landen al eerder onafhankelijk waren geworden). In de jaren ’60 werd in sommige Nederlandse literatuur de term „Zuid-Slavië” gebruikt, hetgeen een letterlijke vertaling is van Joegoslavië.
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
Terug naar de Karl May-startpagina.
Terug naar de Apriana-startpagina.
