Old Shatterhand en Winnetou herleven

Viator 1



JONG en oud kent Old Shatterhand en Winnetou, de grote helden van het Wilde Westen uit de werken van Karl May, de beroemde Duitse schrijver die van 1842 tot 1912 leefde en al zijn boeken nog in de vorige eeuw schreef, dus meer dan zestig jaar geleden. En sedert zowat zestig jaren bestaat ook de filmkunst. Toch bleven de aanknopingspunten tussen de avontuurlijke geschiedenissen welke nog heden door miljoenen gretige lezers verslonden worden en de wereld van de film tot op heden zeer gering. In het «stille tijdperk» van de cinematografie verschenen er drie speelfilms naar vertellingen van Karl May uit de Arabische wereld: «AUF DEN TRUMMERN DES PARADIESES», «BEI DEN TEUFELSANBETERN» en «DIE TODESKARAWANE». Daarna volgen vijftien jaren zonder ook maar een enkele Karl-May-film. Pas in het midden der jaren dertig, kwam er een geluidsfilm, «DURCH DIE WUSTE». Hierin kwam een indrukwekkende schildering van een achtervolgingsjacht in Zuid-Tunesië, benevens een adembenemende ontvoering uit een harem aan de Nijl, en toch bleef een groot sukses ook deze film onthouden, juist zoals een naoorlogse verfilming in kleuren van «DIE SKLAVENKARAWANE». Dit alles is des te verwonderlijker, daar ieder van de meer dan Zestig boeken van Karl May volgepropt is met echt filmische gebeurtenissen. Er is geen enkele bladzijde in, die geen werkelijk pakkende avontuurlijke gebeurtenis beschrijft welke niet in een vlotte aktiefilm zou passen. Maar hier ligt juist de grote reden voor de moeilijkheden die voor elke regisseur oprijzen, wanneer het er op aankomt een Karl May-film te draaien. Wilde men de vele honderden bladzijden van een van deze romans toneel voor toneel in beelden omzetten, dan zou men films draaien die meer dan een volle dag speelduur zouden omvatten! Raderschepen zinken in de rivieren, huizen branden af, stuwdammen barsten, soms brandt heel de prairie, Indianen galopperen bij honderden de dood in; Azteekse pyramieden, brullende tornado’s, historische spoorbanen spelen hun rol, allemaal dingen waarbij een produktieteam zich wanhopig de haren moet uitrukken. Veel kan er misschien nog mits aanwending van aanzienlijke kapitalen te bereiken zijn, maar ook veel en meer gaat de grenzen van iedere mogelijkheid te buiten.

Langs de rivier weten Old Shatterhand en Winnetou
de bandieten in de rug te benaderen.



Wie het waagt, Karl May te verfilmen, die moet het met grote behoedzaamheid doen. Het komt er op aan, het fantasiebeeld van zjin figuren en geschiedenissen dat de lezers zich hebben gevormd, onaangetast te laten, maar toch uit de overrijke handeling een of andere episode weg te halen, een of andere ontwikkeling in te korten, hier en daar te verplaatsen. Dit moet gedaan worden, niet met de hand van een chirurg, doch met die van een schoonheidschirurg, want de filmhandeling dient ongehinderd af te rollen, vermits het aantal kritiekers juist bij Karl May zo bijzonder groot is; alleen al in de Duitstalige landen, kan men zonder overdrijving het aantal lezers van zijn werken op 25 miljoen schatten!
De Duitse regisseur Dr. Harald Reinl 2 heeft het thans gewaagd, een der schoonste werken van Karl May, «DER SCHATZ IN SILBERSEE», in cinemascope en kleuren te verfilmen. Het budget voor deze film bedroeg anderhalf miljoen DM. Lex Barker 3 stelt Old Shatterhand voor, Pierre Brice 4 is Winnetou, Ellen Patterson wordt door Karin Dor 5 uitgebeeld, Mrs. Butler door Marianne Hoppe 6. Fred Engel is het werk van Götz George 7, Herbert Lom 8 speelt Cornel Brinkley, Eddi Arent 9 toont ons Lord Castlepool, Sam Hawkins leeft door Ralf Wolter 10. Wat zij allen samen ons voor ogen brengen, delen wij de lezer in het kort mee:

✽     ✽

Te Tulsa, in Arkansas, wacht de cowboy Fred Engel vruchteloos op de terugkeer van zijn vader. Deze is inmiddels vermoord door Cornel Brinkley, een beruchte misdadiger, de aanvoerder van een bende «tramps», en die aldus het plan in handen heeft gekregen van de weg welke naar het Zilvermeer leidt, waar een grote schat verborgen ligt. Old Shatterhand brengt hem het treurige nieuws, terwijl Winnetou de bende achternazit. Hij bespiedt de rovers en verneemt, dat nog een deel van het plan in handen is van een vriend van het slachtoffer, Patterson, die met zijn dochter Ellen op de Butler’s Farm verblijft, zodat allen daar in levensgevaar verkeren. Old Shatterhand, Fred, Sam Hawkins en Gunstick-Uncle bereiden zich op de strijd tegen de bandieten voor, maar Patterson en Ellen vallen in handen va n Cornel, die als losprijs de rest van het plan eist. Het gelukt Fred en Old Shatterhand, beide gevangenen te bevrijden. Woedend bestormt Cornel met zijn mannen de farm, maar Winnetou en de Osage-Indianen gaan hem te lijf. Fred herovert het stolen plan, de moordenaar kan ontsnappen, maar hij acht zich niet verslagen en zweert niettegenstaande alles, de schat te zullen vinden. Omdat de weg naar het Zilvermeer door het gebied der Utah-lndianen voert, en om dezen tegen zijn achtervolgers op te hitsen, overvalt en verwoest hij een der dorpen van de Utahs. Aldus bereikt hij het gewenste resultaat: de Utahs graven de strijdbijl op, om tegen de Blanken te velde te trekken.

Voorzichtig doorreizen nu Old Shatterhand, Winnetou, Fred, Sam en Gunstick-Uncle het Utah-gebied. Wanneer zij het vernielde dorp bereikt hebben en er vol ontzetting talrijke vermoorde vrouwen en kinderen vinden, worden zij door de Indianen aangevallen. Vruchteloos verzekert Old Shatterhand dat hij hun vriend is: zijn woorden verzinken in het strijdgewoel. Uit een hinderlaag vallen ook de bandieten aan. Zij kunnen Ellen gevangennemen. Tenslotte breekt het opperhoofd Grote Wolf de aanval af. Fred besluit, Cornel de schat aan te bieden als losgeld voor Ellen. Hij verbrandt het plan, na het zich eerst goed in het geheugen te hebben geprent en levert zich aan Cornel over, om hem naar de bergplaats te leiden. Aangezien het plan nu niet meer bestaat, kan de rover hem niets meer doen, indien deze ooit de schat in handen wil krijgen. Cornel belooft Fred en Ellen vrij te laten, indien zij hem bij het Zilvermeer brengen. Fred is evenwel niet van zins, zich te haasten om de bandiet op het goede spoor te brengen, want hij wil dat Old Shatterhand het eerst ter bestemming komt, en deze heeft voorlopig nog te veel moeilijkheden met de Utahs, die hem wel als een vriend van de Indianen kennen, doch gezworen hebben alle Blanken uit te roeien, zolang de vermoorde vrouwen en kinderen niet gewroken zijn. De raad der ouden beslist, dat Old Shatterhand een strijd op leven of dood met het opperhoofd Grote Wolf zal voeren. Degene die wint, is vrij, en de overwonnene moet sterven. Old Shatterhand slaat met sterke vuist de roodhuid bewusteloos, en tijdens het tumult dat hierop volgt, kan hij met zijn begeleiders ontkomen. Het ergste is nu voorbij, maar zeer veel verloren tijd is nog in te halen. Dag en nacht rijden zij door het gebergte. Wanneer zij beginnen te hopen Cornel voor te zijn, worden ze echter door een ander opperhoofd, Rollende Donder, aangevallen. Winnetou slaagt er in, hem met zijn krijgers in een kloof te lokken, waar tenslotte Grote Wolf de orde weet te herstellen. Deze rookt met Old Shatterhand de vredespijp.
Wanneer Cornel aan het Zilvermeer is gekomen, verbreekt hij zijn woord. Hij doet Fred en Ellen aan bomen vastbinden. Hun dood schijnt onafwendbaar te zijn. Met een vlot bereikt hij de ingang van de grot waarin de schat verborgen ligt. De bewaker, een stokoude blinde Indiaan, wordt om het leven gebracht. De aanblik van de onmetelijke rijkdommen die in de grot opgestapeld liggen drijft de rovers tot waanzin. Als wilde beesten gaan zij elkander te lijf, want allen willen de schat voor zichzelf alleen. Slechts Cornel blijft tenslotte over. Hij kan zich evenwel niet lang in zijn overwinning verheugen. Stervend zet de bewaker een mechanisme in beweging, dat heel de grot doet instorten. Cornel en de schat van het Zilvermeer worden aldus voor eeuwig onder de geweldig steenmassa’s begraven …

✽     ✽

Na Kara ben Nemsi en Hadschi Halef Omar, hebben dus nu ook Old Shatterhand en Winnetou op het scherm hun plaats ingenomen, en wel op een verheugend met onze tijdgeest overeenstemmende wijze verjongd. Zonder snor, zonder laarzen tot aan de heupen, en in het personage van de sympatieke Lex Barker, is bij de blonde reus niets meer van de oorspronkelijke Old Shatterhand-krachtpatserij te bespeuren. De met geweer en juist zo trefzekere man van het Westen toont zich juist zoals de jeugd van heden zich een Karl May-held met betrouwbare zin voor gerechtigheid voorstelt. Hetzelfde geldt ook voor de Winnetou van Pierre Brice, de bloedsbroeder van Old Shatterhand en al de overige bekende figuren uit «DER SCHATZ IM SILBERMEER», zoals de dichtende, stokstijve Gunstick-Uncle van Mirko Baumann 11, de Sam Hawkins met zijn pruik en zijn «hi-hi-gelach» van Ralf Wolter, de gemelijke op vlinders jagende Lord Castlepool van Eddie Arent, en vooral de «heerlijk» afstotende Herbert Lom als Cornel Brinkley. Andere personages uit de roman zal de kenner misschien wel missen, maar wat degenen die werkelijk in de film voorkomen betreft en wat hun koene daden aangaat, volstaat ten overvloede om de bewonderaars van Karl May de volle maat te geven. Het is knap werk!

Cliché’s : ELAN FILM.

Zielsgelukkig is Ellen wanneer door de tussenkomst van Old
Shatterhand en Winnetou zij en Fred worden vrijgelaten.



Old Shatterhand en Winnetou rijden
Samen een nieuw avontuur tegemoet.





[1]In Weekblad Cinema Antwerpen, 15 juni 1963.
[2]Harald Reinl (* 8 juli 1908 , † 9 oktober 1986) was een Oostenrijks filmregisseur en schrijver van draaiboeken, die tekende voor vijf van de zeventien grote Karl May-films uit de jaren ’60: „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968).
[3]Lex Barker (voluit: Alexander Chrichlow Barker Jr., * 8 mei 1919 , † 11 mei 1973) was een Amerikaans acteur, die in vijf films furore maakte als Tarzan; in Europa was zijn eerste grote rol die van Robert – de verloofde van de vrouwelijke hoofdrolspeelster Sylvia (Anita Ekberg) – in de klassieker „La dolce vita” van Federico Fellini, alvorens hij optrad in maar liefst twaalf van de zeventien grote Karl-May-verfilmingen in de jaren ’60: als Old Shatterhand in „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968); als Kara Ben Nemsi in „Der Schut” (1964), „Durchs wilde Kurdistan” (1965) en „Im Reiche des silbernen Löwen” (1965); als Dr. Sternau in „Der Schatz der Azteken” (1965) en „Die Pyramide des Sonnengottes” (1965).
[4]Pierre Brice (artiestennaam van Pierre Louis Baron le Bris, * 6 februari 1929 , † 6 juni 2015) was een Frans acteur, die in maar liefst elf van de zeventien grote Karl-May-verfilmingen in de jaren ’60 de rol van Winnetou speelde: „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Unter Geiern” (1964), „Der Ölprinz” (1965), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Old Surehand, 1. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966), „Winnetou und sein Freund Old Firehand” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968). Voorts speelde hij nogmaals de rol van Winnetou in de tv-series „Mein Freund Winnetou” (1980) en „Winnetous Rückkehr (1998) en trad hij een aantal malen op als gastacteur (uiteraard eveneens in de rol van Winnetou) bij de Karl-May-Spiele van Elspe en Bad Segeberg.
[5]Karin Dor (eigenlijk: Kätherose Derr, * 22 februari 1938 , † 6 november 2017), was een Duitse actrice. Zij speelde naast haar rol als Bondgirl Helga Brandt in „You only live twice” o.a. in drie verfilmingen naar de boeken van Karl May: Ellen Patterson in „Der Schatz im Silbersee” (1962), Ribanna in „Winnetou, 2. Teil” (1964) en Mabel Kingsley in „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten”.
Van 1954 tot 1968 was zij getrouwd met de Oostenrijkse regisseur Harald Reinl (* 8 juli 1908 , † 9 oktober 1986), die tekende voor vijf van de zeventien grote Karl May-films uit de jaren ’60: „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968).
[6]Marianne Hoppe (voluit: Marianne Stefanie Paula Henni Gertrud Hoppe, * 26 april 1909 , † 23 oktober 2002) was een Duits toneel- en filmactrice, die zowel voor als tijdens de oorlog in een groot aantal film schitterde; zij stond op de zogeheten Gottbegnadeten-Liste van het Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda van Joseph Goebbels. Ook na de oorlog was zij tot een jaar voor haar dood in meer dan vijftig films te zien; een daarvan was „Der Schatz im Silbersee”, waarin zij de rol van Mrs Butler speelt.
[7]Götz George (voluit: Götz Karl August George, * 23 juli 1938 , † 19 juni 2016) was een Duits acteur, die net als Romy Schneider zijn debuut op het witte doek maakte in „Wenn der weiße Flieder wieder blüht” uit 1953, maar die in de jaren ’80 vooral bekendheid genoot als Horst Schimanski in zeventien afleveringen van Tatort. Behalve als Fred Engel in „Der Schatz im Silbersee” (1962) acteerde hij ook nog in twee andere verfilmingen naar Karl May: „Unter Geiern” (de rol van Martin Baumann, 1964) en „Winnetou und das Halbblut Apantaschi” (als Jeff Brown, 1966).
[8]Herbert Lom (eigenlijk: Herbert Karl Angelo Kuchacevič von Schluderpacher, of in het Tsjechisch Herbert Karel Angelo Kuchacevič ze Schluderpacheru, * 11 september 1917 , † 27 september 2012) was een Britse – van origine Oostenrijks/Tsjechisch acteur en auteur. Hij speelde in talloze films, maar het bekendst was zijn rol als commissaris Dreyfus in de Pink Panther-films met Peter Sellers. In „Der Schatz im Silbersee” (1962) speelde hij de booswicht Cornel Brinkley.
[9]Eddi Arent (eigenlijk: Gebhardt Arent, * 5 mei 1925 , † 28 mei 2013) was een Duitse acteur, die voorkomt in de verfilmingen naar Karl May „Der Schatz im Silbersee” (1962) „Winnetou, 2. Teil” (1964) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968) en daarin steeds de rol van Lord Castlepool speelt.
[10]Ralf Wolter (* 26 november 1926 , † 14 oktober 2022) was een Duits acteur, die in meer dan 230 films speelde; zijn bekendste rollen zijn die van Sam Hawkens in „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968); Hadschi Halef Omar in „Der Schut” (1964), „Durchs wilde Kurdistan” (1965) en „Im Reiche des silbernen Löwen” (1965); Andreas Hasenpfeffer in „Der Schatz der Azteken” (1965) en „Die Pyramide des Sonnengottes” (1965).
[11]Mirko Boman (* 11 december 1926 , † 30 augustus 2013) was een Joegoslavisch-Kroatisch acteur, die in vier verfilmingen naar Karl May opdook: als Gunstick Uncle in „Der Schatz im Silbersee” (1962) en „Winnetou, 2. Teil” (1964); als Dick Stone in „Old Shatterhand” (1964) en als Lange Davy in „Unter Geiern” (1964).



Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

Terug naar de Karl May-startpagina.

Terug naar de Apriana-startpagina.



Google
www op deze website