Toen ik bij de bushalte arriveerde, stond daar een groepje mensen, geschaard om een druk orerende en gesticulerende heer van ruim middelbare leeftijd. De eerste woorden, die ik opving, waren ‘Karel May’ uitgesproken met zeer gerekte, open a-klanken.
‘Kaaarel Maaay! Man, ken je die boeken niet? Dan moet je ze lezen. Nu nog!’ Zijn toehoorder was ongeveer even oud als hij zelf. ‘Dat zijn boeken die je altijd lezen kunt’, vervolgde de eerste. spreker. ‘Of je nu oud bent of jong, dat maakt niets uit. Die boeken blijven mooi. Er bestaan geen mooier boeken op de wereld. Winnetou! En Lederkous 2!’ besloot hij likkebaardend.
Dat laatste is niet in letterlijke zin bedoeld, want hij hád geen baard. Ook verder zag hij er in het minst niet uit als een wilde woudloper. Hij was een lange, wat schrale man met een bril op, gekleed in een nauwsluitende, donkergrijze overjas, het hoofd gedekt door een vilthoed.
‘Prachtige boeken!’ herhaalde hij met nadruk. ‘Toen ik ze voor het eerst gelezen heb, was ik nog een schooljongetje. Bij ons in de buurt was zo’n uitleenbibliotheek en ik besteedde er mijn laatste cent aan om die boeken in handen te krijgen. Man, dat wàs me wat! Al die avonturen in de jungel. Al die Indianen met veren op hun kop! Heerlijk! Verrukkelijk! Met je oor op de tramrails liggen om te horen of de tram er in de verte aankwam! Het scheelde geen haar of je werd overreden. De vredespijp roken met tabak, die je gapte van je vader en kotsmisselijk worden! Je leven is niet compleet als je Karel May niet hebt gelezen. Eigenlijk moet je nu meteen beginnen. Vanavond nog. U ook, mevrouw. En u, dame. En jij jongetje, heb jij al eens een boek van Karel May gelezen?’ Het joch, een sprieterig kereltje van een jaar of zeven, schudde bedremmeld van nee.
‘Maar gauw beginnen dan,’ zei de Karel May-propagandist en het ventje knikte angstig, alsof hem een te zware taak werd opgelegd, waar hij toch niet onderuit kon.
De Karel May-bewonderaar zweeg enige tijd. Hij staarde dromerig voor zich uit in de richting van de Domtoren als speelden zich daar ver weg, tegen een achtergrond van grauwe hemel, zijn geliefde taferelen af.
Als zo vaak in het spitsuur liet de bus op zich wachten. Na enige tijd keerde de blik van onze mentor uit de onmetelijkheid van de droom terug tot het hier en nu van de bushalte.
‘Weet je wanneer je die boeken van Karel May het beste lezen kunt?’ vervolgde hij zijn pleidooi, ‘in de winter als het vriest dat het kraakt. Of sneeuwt. Dan geniet je er het meest van. Lekker in een luie stoel bij de warme kachel zitten! Een goed sterk bakje koffie naast je! En dan hoor je hoe buiten de wind door de bomen giert en soms klettert opeens de hagel tegen de ruiten. Als je dan Karel May leest, geniet je dubbel. Te paard door de jungel achter de Indianen aan of de Indianen achter jou aan. Zo leef je, zo hebben ze je vastgebonden aan een boom en stoken ze een vuur onder je. Of je scalp gaat eraf. Man, dat is griezelig, hoor! En weet je wat ik dan altijd denk? Dan denk ik: Wat hebben wij het hier toch goed! Niks geen gedonderjaag in de jungel. Lekker bij de warme kachel met je koffie en wat lekkers erbij. Een stukje letterbanket als het daar de tijd voor is of boterkoek. Oost west, thuis best! Dat besef je pas goed als je Karel May leest in de winter. Die boeken zijn nog overal te koop. Die verouderen nooit. Dus je kunt zo beginnen. En u mevrouw en u dame, en jij zeker jongetje. Voor jou wordt het de hoogste tijd!’
De bus kwam er aan. Wij stapten in. Ik bleef naar hem kijken, een beetje geschokt door de anticlimax. Maar zijn ogen, heel helblauwe ogen, hadden onmiskenbaar de verre blik van wie zich in dromen verliezen kan.

[1]	In Utrechtsch Nieuwsblad, 5 juni 1963.

[2]

Helaas voor „Vilthoed” moeten we opmerken dat Lederkous natuurlijk geen creatie van Karl May is, maar van James Fenimore Cooper (* 15 september 1789 , † 14 september 1851), een Amerikaans schrijver, die vooral bekendheid verwierf met zijn zeeverhalen en historische verhalen, de Leatherstocking Tales, met Natty Bumppo in de hoofdrol; een van de beroemdste boeken uit deze reeks, „The Last of the Mohicans” wordt door vriend en vijand beschouwd als zijn meesterwerk.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website