Karl May is nog niet vergeten

mevr. D. C. Weeber / Dr. F. C. de Rooy 1


Op het artikel over Karl May door de heer Chattelin zijn een paar interessante reacties gekomen, die duidelijk aantonen dat de helden van prairie en woestijn nog steeds een grote plaats in onze harten innemen. Hoe vindt U het stukje van mevrouw Weeber? Frappant hoe zo’n oude soerat 2 uit 1919 nu nog weerklank vindt! En Dr. F. C. de Rooy 3 , schrijver van „Old Shatterhand ook voor U! ” verraste ons met een fragment uit een artikel uit het Karl May jaarboek, dat wij U niet willen onthouden. Aleraardigst beide reacties, onze hartelijke dank aan de inzenders!                                            Rt.

„In T.T. no. 5 (15-9-’62) stond een brief aan Karl May uit Depok geschreven, ondertekend door Marie en Piet H. Daar ik in die tijd ook in Depok school ging en ook gek was op Karl May, denk ik wel te weten wie die twee zijn. Als ik me niet vergis Marie en Piet Heertjes. Of ze nu nog leven en waar ze zijn kan ik niet vertellen. Maar dit was uit tempo doeloe 4, ik geloof de gelukkigste tijd van mijn leven. Alles leek zo goed en eenvoudig. Nu ben ik al haast 60, heb vele stormen meegemaakt en denk met weemoed terug aan die goede kinderjaren. Gelukkig dat we nog prettige herinneringen hebben, ik zou ze niet graag vergeten”.

Mevr. D. C. WEEBER



HOE DENKT MEN IN INDIE OVER KARL MAY?
(Door Th. Baltrusch, chef-ingenieur van Celebes en Onderhoorigheden)

In Nederlandsch-Indië heeft Karl May al sinds 15 jaar een trouwe lezerskring ... Duitsers en Hollanders, mannen en vrouwen zijn hierin gelijkmatig vertegenwoordigd. Van de rijpere schooljeugd zijn het natuurlijk ongeveer 90% Hollands-sprekenden, waaronder meer dan de helft Indische Nederlanders. Voor een Indische jongen bestaat er geen grotere vreugde dan op zijn verjaardagstafel een Karl May boek te zien liggen. De Indische jongen is over het algemeen een goed ruiter en handig schutter, want de jacht op wilde varkens is in alle delen van Nederlandsch-Indië heel lonend en wordt door de autoriteiten het gehele jaar door graag gezien; natuurlijk moeten andere soorten wild (herten, buffels, enz.) in bepaalde tijden ontzien worden.
Geen wonder dus, dat de Indische jongen buitengewoon fel de aan het onmogelijke grenzende schietprestaties van Karl May volgt en zijn rijstaaltjes met een meer dan middelmatige kennis van zaken bewondert...
Maar ook Karl Mays levensbeschrijving moest ik kort na verschijnen aan vele weetgierige Indische vrienden en kennissen uitlenen ... Ook op dienstreis, wanneer ik in het binnenland ’s-avonds moe in een pasanggrahan 5 in een krossi males 6 lig en de kalongs 7 nauwelijks hoorbaar door de stille nacht klapwieken, wanneer geen enkel geluid de eindeloze stilte verbreekt (de mandoer 8 slaapt meestal buiten de pasanggrahan) en de drukkende eenzaamheid van Indië mij zwaarmoedig dreigt te maken, dan is Karl May voor mij altijd een goede kameraad ...
Het oosten van de Indische archipel bijvoorbeeld Celebes en Nieuw-Guinea, biedt de etnoloog heel wat karakteristieks en bestuderenswaardigs, maar hoe lang nog? Karl May heeft weinig over Nederlandsch-Indië geschreven, alleen maar over Sumatra. Op Celebes is hij zeker niet geweest, zodat geen enkele van zijn avontuurlijke vertellingen daar speelt. Dit komt omdat Celebes tot 1905 slechts in naam onder Nederlands gezag stond. Pas na de expedities tegen de radja’s van Boni en Goa 9 begint de literatuur over land en volk van het eiland, en toen had Karl May zich al lang in het rijk der symboliek teruggetrokken.
Wel staat vast, dat May in de paar verhalen die hem met Maleiers in contact brengen, correct Maleis laat spreken, wat mij toen ik dat ontdekte bijzondere voldoening gaf ...
(Uit Karl May Jahrbuch 1926, blz. 471-480)


[1]In: Tong-Tong, 15 november 1962.
Zie ook het artikel in Tong Tong van 15 september 1962.
[2]Brief (Maleis).
[3] Dr. F. C. de Rooy (voluit: dr. Ferdinand Carel de Rooy, * 9 juni 1919 , † 4 maart 1998) was in het dagelijks leven leraar Frans te Rijswijk/Z.H. en in zijn vrije tijd dé Karl May-kenner van Nederland. Van zijn hand is o.a. het boekje „Old Shatterhand - Kara Ben-Nemsi - ook voor U! De boodschap van Karl May, de idealist uit het Avondland” (Tilburg: Drukkerij van het R.K. Jongensweeshuis, 1955) en hij redigeerde en gaf in de jaren 1962-1967 de 50 bekende Karl May-pockets bij Uitgeverij Het Spectrum uit.
[4]De tijd van vroeger (Maleis).
Tempo doeloe is een historisch tijdperk in Nederlands Indië tussen 1870 en het begin van de Eerste Wereldoorlog in 1914. Eigenlijk wordt met tempo doeloe de tijd bedoeld die men zelf niet (bewust) heeft meegemaakt, maar waarmee de relatie nog niet verbroken is. In Indonesië vinden sommigen dat het de tijd vanaf 1840 betreft, anderen de tijd vanaf 1880. In het Nederlandse taalgebruik wordt onder het begrip tempo doeloe in het algemeen „de goede oude tijd” verstaan; in dat opzicht heeft mevr. Weeber dus gelijk, hoewel puristen zullen opmerken dat 1919 formeel niet meer bij tempo doeloe in engere (Indonesische) zin hoort: na de Eerste Wereldoorlog ontstond een „nieuw Indië” dat zich in de daaropvolgende jaren snel ontwikkelde.
[5]Een gebouw van gouvernementswege opgericht voor tijdelijk verblijf van ambtenaren op reis (soms ook gebruikt door particulieren) (Maleis).
[6]Makkelijke stoel, luie stoel (Maleis).
[7]Vliegende hond, een grote, vruchten etende vleesmuis (pteropus vampyrus) (Maleis).
[8]Een Indische leider van een werkploeg, een meesterknecht op een fabriek of een opzichter en onderhouder van een publieke plaats (Maleis).
[9]De radja van Boni te Makassar en de radja van Goa, eveneens te Makassar, hadden zich gedurende vele jaren schuldig gemaakt aan uitbuiting en slavernij, zodat de inlanders blij waren in 1905 door de Nederlandse gouvernementsambtenaren bevrijd te worden. Het kwam voor dat kampongbewoners verwonderd opkeken als er aan de nieuwe machthebbers, de Nederlandse overheid, aanmerkelijk minder gewassen dan voorheen moesten worden afgedragen.



Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

Terug naar de Karl May-startpagina.

Terug naar de Apriana-startpagina.



Google
www op deze website