Toen ik negen jaar was las ik mijn eerste Karl May boek – wel wat vroeg naar ik later besefte! Op mijn veertiende jaar had ik alle Nederlandse vertalingen gelezen en begon toen aan de originele Duitse uitgaven.
Bij het lezen van de oorspronkelijke teksten bleek mij, dat het merendeel der vertalers wel heel belangrijke gedeelten hadden weggelaten teneinde de boeken volkomen aan de jeugd aan te passen.
May’s werk bleef mij boeien, juist op de leeftijd, dat ik naar de Universiteit ging om letteren te studeren – geen Duitse, maar Franse! Zo kwam ik tot de overtuiging, dat zijn grote menselijke waarden ook in de vertaalde werken volledig tot hun recht behoorden te komen. Ik stelde mij tot ideaal een goede geautoriseerde Nederlandse uitgave van de belangrijkste Karl May boeken, waarin Old Shatterhand en Kara Ben Nemsi optreden. In de jaren na de oorlog legde ik een volledige May-biografie aan, las legio-kranten, tijdschriften en boeken, ging op studiereis naar het buitenland om mijn dokumentatie aan te vullen en trok mij toen op Java terug om mijn boek Old Shatterhand – Kara Ben Nemsi ook voor u te schrijven. Het verscheen in 1955. Intussen had ik mijn jongelingsjaren achter mij gelaten, maar niet Karl May. In hem trok mij – en zal mij noodzakelijkerwijze blijven trekken – zijn grote liefde voor God, mens en dier, en dan die wonderlijke kombinatie van avonturier en mensenvriend. Misschien is ook een gemeenschappelijke reislust naast een verwante geestelijke instelling de verklaring voor die sterke aantrekkingskracht op mij. Zo heb ik op mijn zwerftochten door Indonesië, Nieuw-Guinea en driekwart Afrika mijn grote voorbeeld vaak voor ogen gehad!
Aan het slot van mijn boek schreef ik: ‘Ten zeerste toe te juichen zou het evenwel zijn, wanneer een nieuwe Nederlandse vertaling het daglicht zou kunnen zien, welke de schoonheden van het origineel onaangetast laat’.
Schoonheden van geest en ziel: de mens Karl May alias Old Shatterhand – Kara Ben Nemsi, met vóór alles het grote geloof in het Goede en Edele in de schepping.
Dan de weerspiegeling van dit geloof: voorname figuren als Winnetou, het grote opperhoofd der Apachen; zonnige gestalten als Hadji Halef Omar, de latere sjeik der Haddedihn-Arabieren. Neen, Karl May heeft niet alleen wilde avonturen voor jongens geschreven. Hij heeft zich met zijn grote idealen van naastenliefde tot de hele maatschappij gewend.
Hoe welkom was mij dus de uitnodiging van de uitgever der Prisma-boeken om de redaktie op mij te nemen van een grote serie KARL MAY POCKETS, die inderdaad beogen Karl May ten volle tot zijn recht te laten komen: voor zoon en vader!
Een grote steun voor mij was de nauwe samenwerking met het Karl May Verlag in Bamberg, de officiële erfgenaam van heel het werk van Karl May.
Ook in Duitsland is al tijdens het leven van Karl May veel geknoeid met zijn werk. Het auteursrecht lag niet zo vast als nu. Het Karl May Verlag heeft dan ook tien jaar nodig gehad om met een grote staf van medewerkers de werken van Karl May weer in hun oorspronkelijke ongeschonden staat te herstellen. De Nederlandse Karl May-pockets zijn dus de eerste authentieke èn door het Karl May Verlag geautoriseerde, Karl May uitgaven in Nederland. Het is ook voor het eerst, dat de Karl May boeken in onverkorte vorm in het Nederlands verschenen. Enkel en uitsluitend aperte fouten en onjuistheden zijn weggelaten. Karl May had een typische werkwijze. Hij schreef elk boek totaal onafhankelijk van de andere. Als zijn geheugen hem in de steek liet, kon het zo nu en dan voorkomen, dat een held die eenmaal gesneuveld was, weer tot leven geroepen werd. Dit soort onjuistheden, zogenaamde ‘Schönheitsfehler’ zijn verwijderd. Overigens heeft wellicht geen schrijver van avonturenromans zich zo terdege op zijn werk voorbereid, zozeer zijn stof bestudeerd, als Karl May.
Hij beschikte over een uitgebreide bibliotheek met vakliteratuur over allerlei onderwerpen. Hij was expert op het gebied van aardrijkskunde en ethnologie.
Wat Karl May over de Indianen en hun onderdrukking vertelt, berust maar al te zeer op een zwarte bladzijde uit de Amerikaanse geschiedenis, de systematische likwidatie van de Indianen. Zelfs tot na 1925 vond het uitplunderen van Indianen in Oost-Oklahoma nog openlijk voortgang.
De recente ontwikkeling in de Amerikaans-Indiaanse betrekkingen logenstraft echter de woorden, die Buffalo Bill 2 tot Karl May sprak: ‘U bent een idealist mijn waarde heer!’
De verbondenheid tussen Winnetou en Old Shatterhand, tussen de rode en blanke Amerikanen, is een feit. De eerste Amerikaanse generaal, die bij Pearl Harbor voor onze vrijheid zijn leven gaf, was een Indiaan 3. Karl May weet psyche en mentaliteit van de Indianen, van de Oosterlingen en van alle volkeren die hij beschrijft, zeer raak te treffen. Een journalist, die jarenlang door het nabije oosten heeft gezworven, Dr. W. van. Weisel 4, legt een wel zeer frappante getuigenis af: ‘Ik ken geen enkele boek en geen enkele schrijver, die de Oriënt zo goed heeft beschreven en zij mentaliteit zo helder heeft gezien als deze man, die aan zijn schrijfbureau zijn romans ontwierp met behulp van een geweldige boekerij, waarbij hij met een feilloze feeling de onjuiste berichten over Azië terzijde schoof. Karl May kende de Oriënt werkelijk.’
De werkelijkheid van de Oriënt en het Wilde Westen is door Karl May dichter benaderd, dan door menig ontdekkingsreiziger.
In de Karl May Pockets verschijnen alle waardevolle boeken van Karl May, alle boeken waarin de Ik-figuur Old Shatterhand of Kara Ben Nemsi de hoofdrol speelt. In april 1962 verschenen: ‘Winnetou, het grote opperhoofd’ en ‘De schat in het zilvermeer’. In mei: ‘Old Shatterhand’ en ‘De zoon van de berejager.’ In juni: ‘De zwarte mustang’ en ‘Winnetou en de goudzoekers’. In juli: ‘Mensenjagers aan de Nijl’ en ‘In het land van de mahdi’. Verder verschijnen elke maand twee delen tot een totaal van vijfentwintig delen; èxtra dikke pockets van elk 300 tot 350 bladzijden.
Wie het avontuur zoekt vindt het hier volop. Karl May neemt zijn lezer, ook zijn jeugdige lezer, volkomen au sérieux; geen neerbuigende vriendelijkheid, geen opgelegde ethiek, doch volkomen menselijke figuren en handelingen.
Karl May was een anti-kolonialist, een pacifist. Maar wat ons vooral interesseert: hij was een man door wiens boeken de jongeren een enorme schat aan ervaring kunnen opdoen.

Op de achtergrond het handschrift van Karl May.

[1]	In een onbekend tijdschrift, augustus 1962. Nadere gegevens ontbreken. Blijkens het onderschrift bij Karl Mays foto ontbreekt er in ieder geval nog één foto („Een hedendaagse Apache”) of zelfs één pagina.

[2]

„Buffalo Bill” was de bijnaam van William Frederick Cody (* 26 februari 1846 , † 10 januari 1917), een van de kleurrijkste figuren uit het Wilde Westen. Hij kreeg de bijnaam „Buffalo Bill” toen hij een baan aannam om de werkers aan de Kansas Pacific Spoorweg te voorzien van bizonvlees. Daarnaast had hij nog talloze andere baantjes, zoals huidenjager (trapper), stierenvanger, goudzoeker in Colorado, ruiter in de Pony Express in 1860, gids bij kolonisten-karavanen, menner van postkoetsen, soldaat in de Amerikaanse Burgeroorlog en hotelmanager, maar het beroemdst werd hij door zijn Wild West Show.

[3]	Bedoeld wordt generaal-majoor Clarence Leonard Tinker (* 21 november 1887 , † 7 juni 1942), de eerste Native American die deze hoge rang bekleedde; hij was commandant van de Seventh Air Force op Hawaii, maar sneuvelde tijdens de Slag bij Midway.

[4]	Dr. Wolfgang von Weisl (* 27 maart 1896 , † 24 februari 1974) was een zionist, journalist en schrijver; hij schreef twee artikelen voor de Karl May Jahrbücher („Karl May im Orient”, KMJb 1927, en „Karl May und der Islam”, KMJb 1929).

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website