Toen we dezer dagen het verzoek kregen Ruurlo, het mooie dorp in de Achterhoek naar een Indianespel te gaan kijken: Winnetou, het grote opperhoofd der Apachen, heeft dit ons dit om verschillende redenen verheugd. In de eerste plaats omdat we in Utrecht nooit een Indiaan te zien krijgen herhaling werd melding heeft hem een pracri.ti-ge plaats en naastliggende (hoewel we grote figuren kennen die vurige veren en kammen voortreffelijk zouden staan en misschien wat gloed zouden geven) maar tevens omdat een dergelijke opdracht de schrijver automatisch verjongt, al is het slechts in eigen gedachten.

Ruurlo heeft de primeur gehad met het openluchtspel van pastoor Overmars. Ruurloos onderwijsspecialist, B. A. J. Gerdes, heeft het bewerkt en de regie op zich genomen over 80 dorpsgenoten die, voor een groot deel te paard, blijk hebben gegeven de atavismen die in ons allen sluimeren, weer te kunnen doen herleven.
Nu had hij keus uit maar liefst zeven toneelverenigingen zodat hij met ervaren krachten te maken kreeg.
Toen we hoorden, dat een gemeenschap van 6000 zielen een zo rijk genuanceerd toneelleven bezit, vlogen de gedachten aanstonds terug naat „thuis” waar immers de Rederijkerskameren een soortgelijke subtiele structuur te zien geven.

In het duister van het Rijkenbargse bos hebben die van Ruurlo, duizenden in getal, zaterdagavond bij het andere licht van door de gezamenlijke installateurs voortreffelijk opgestelde schijnwerpers een boeiend spel zien voltrekken waarin meneer pastoor gelegenheid had gevonden enkele essentialia uit het Evangelie op passende wijze te accentueren. Overigens kwam bleekgezicht er niet best af, want bij herhaling werd melding gemaakt van, roof, plundering en dronkenschap door de blanken die „als echte Yankees het geld opstrijken zonder er iets voor te doen?”. (Pshaw.)

Het verhaal begint met het pionierswerk van een groepje technici van de Pacific Railway Cy, die een spoorweg willen aanleggen door de jachtvelden van Intschu TTschuma, de vader van Winnetou. Men ziet hen in een blokhut feestvieren (vrouwen en drank) en is dan later op de voorgrond van het spelplan waar afgeknotte bomen staan, getuige van eindeloze gesprekken tussen ingenieurs en controleurs waarbij zich ook de weerstrevende Apachen voegen die niets van de spoorweg willen weten. (Pshaw.)

De blanken hebben weer als gewoonlijk het land genomen zonder ervoor te betalen. Bij een dronkemansrel wordt de blanke vriend en raadgever van de Apachen Klehki Petra doodgeschoten hoewel het de bedoeling was Winnetou te treffen.
Bij deze verwikkelingen ziet men groepen ruiters door het bos draven, er wordt links en rechts geschoten, er sluipen kerels over de grond als hagedissen en andere klauteren als apen in de bomen. Cowboys galopperen als duivels door het woud en tussen de bedrijven door maken we ook kennis met Old Shatterhand, een landmeter en opzichter, en diens vrienden Sam Hawkins, Dick Stone en Bill Parker.
Vooral Sam Hawkins speelt een grote rol in de geschiedenis en men heeft hem een prachtige spitse baard als die van een aardmannetje bezorgd en in een passend costuum gestoken.

In het tweede bedrijf keren de Apachen terug (oef) en alle Europeanen zomede de boosaardige krijgers der Kiowa’s worden gevangen genomen. Dank zij een bijzondere list komen ze echter vrij en bij een volgend gevecht worden de Kiowa’s verslagen. Het laatste deel brengt de dood van Winnetou naar voren die een voorgevoel heeft gehad van zijn naderend eind.
Hij beschrijft de schoonheid van zijn jonge squaw alsof hij een parafrase leverde op het Hooglied, natuurlijk in gedempte termen wat, gelet op het ambt van de auteur, vanzelf spreekt. (Pshaw.)
De strekking van het hele verhaal is, de Apachen naar een hogere beschaving op te voeren waartoe Winnetou en diens vader, een pracht van een opperhoofd, veel hebben bijgedragen o.a. met behulp van Klehki Petra en Old Shatterhand aan wie bij het sterven van Winnetou de zorg voor diens mooie vrouw wordt toevertrouwd. Een hachelijke opdracht. Ze komt nog net op tijd om haar man aan haar boezem te drukken voordat deze de laatste adem uitblaast. (Oef.)
Drie uren heeft dit spel geduurd en al is er veel in geschoten en gedraafd, toch waren er ook veel lange dialogen die men best wat had kunnen afzwakken. Het geheel heeft echter de toeschouwers, die grotendeels uit de eigen plaats en naastliggende dorpen waren gerecruteerd, zeer voldaan.
Mevrouw Tellinga ontwierp de costuums die door de dorpelingen „op eigen atelier” na maanden van moeizame arbeid, zijn vervaardigd. (Pshaw.)
De heer Van der Meulen, voorzitter van het comité dat eens in de drie jaar een dergelijk evenement op touw zet heeft met de dokter (de heer Bakker) die o.a. de muziek en de microfoons verzorgde, veel werk verzet.

Zo is deze gebeurtenis voor en door Ruurlo, zoals de opzet luidde, toch een succes geworden. Ademloos heeft men de wilde ritten te paard gadegeslagen waarbij die van Ruurlo als jockey’s over de manen hingen maar ook moest men in stilte de edele woorden van de stervende Winnetou beluisteren die af wilde zien van alle wraak op de man die hem naar de eeuwige jachtvelden had verwezen. Met veel moeite wist hij ook zijn vader en vrouw voor dit milde standpunt te winnen.
Winnetou, het grote Opperhoofd (Pshaw) is ook zondag uitgevoerd; 25 en 26 augustus om 8 uur ’s avonds zijn er ook nog voorstellingen gegeven.

[1]	in: Nieuwe Rotterdamsche Courant, 28 augustus 1962.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website