Zijn tijd nam Karl May zijn fantasie kwalijk

Bij zijn dood was zijn roem daarom wat getaand


anoniem 1

De schepper van deze schone wereld van edel en trouw gedrag in de uren des gevaars was Karl May, Dr. Karl May zoals hij zich zelf op het hoogtepunt van zijn roem noemde. Vandaag 50 jaar geleden stierf hij in Radebeul bij Dresden. Straatarm werd Karl May in 1842 in het ertsgebergte geboren; rijk maar zeer omstreden stierf hij precies 70 jaar later na een leven dat als hoogtepunt de roem van de veelbereisde, onoverwinnelijke Amerika- en Arabië-reiziger had en als dieptepunt de in totaal acht jaren gevangenis, die Karl May voor allerlei oplichterijen en diefstallen moest uitzitten.


Old Shatterhand, pacifist
met het geweer.

Dat May niet op het hoogtepunt van zijn roem stierf, kwam door de activiteiten van een journalist 2, die de „doctor” ontmaskerde en openbaar maakte dat May, die zich in zijn villa „Old Shatterhand” had omgeven met alle herinneringen aan zijn avontuurlijke leven, waarschijnlijk nooit uit Europa was weggeweest en in elk geval zijn reisverhalen uit zijn duim had gezogen.

Winnetou, Old Surehand, Old Firehand, ze hebben nooit bestaan en Old Shatterhand is niets anders dan de droomgestalte van een vroegere dief en oplichter, die nog geen schot kan lossen, zo schreven de journalisten uit die dagen en zij bereikten ermee, dat Karl Mays fanmail van karakter veranderde: niet langer bewonderende brieven van de meest aanzienlijke lieden in Duitsland, maar dreigbrieven en smaadschriften.

Rustiger
Thans, 50 jaar na Mays dood, is het rustiger rond hem geworden. Literaire beroemdheden als Hermann Hesse 3, Heinrich Mann 4, Franz Werfel 5 en Karl Zuckmayer 6 zijn voor hem in het strijdperk getreden en hebben blijk gegeven van hun grote bewondering voor de schrijver, die als geen ander vermocht een volksschrijver te worden en die met zijn sterk moraliserende geschriften, waarin het edele en de edele mens altijd overwinnen, nog steeds bijdraagt tot de vorming van miljoenen jongeren over de hele wereld. Dat dit laatste geen frase is blijkt uit de oplagencijfers, die Karl Mays boeken nog altijd hebben. Het uit Oost-Duitsland naar Bamberg verplaatste Karl May Verlag verkocht sinds de oorlog negen miljoen banden. In totaal werden 18.000.000 banden van Karl Mays werken in het Duits gedrukt. Alleen al „De schat in het Zilvermeer” bereikte een oplage van 1,1 miljoen. De herdenking van Karl May vandaag in Bamberg laat extra duidelijk voelen dat het Karl May Museum in Oost-Duitsland achterbleef. Wel is men van plan en heeft men de eerste schreden al gedaan, om herinneringen aan May bijeen te brengen en een nieuw klein museum in Bamberg te stichten.
Maar de curieuze omgeving, waar May woonde temidden van al zijn onechte reisherinneringen, zoals de nooit gebruikte zilverbuks en berendoder, blijft voor westelijke toeristen verborgen achter het ijzeren gordijn.

De Westduitse televisie wijdde een programma aan Karl May, waarin weliswaar waarheid van verzinsel werd gescheiden, maar waarin men toch alle eer betoonde aan Duitslands meest gelezen volksauteur, die zijn vermogen naliet aan een stichting, die noodlijdende jonge mensen met talent financieel steunt.


[1]In De Gooi- en Eemlander, 31 maart 1962.
Een dag eerder, op 30 maart 1962, was dit artikel bijna woordelijk hetzelfde ook gepubliceerd onder de titel „Karl May overleed vijftig jaar geleden” in Twentsch Dagblad Tubantia (zonder foto) en onder de titel „Karl May: volksauteur na zijn succes „ontmaskerd”. Schepper van Winnetou overleed vijftig jaar geleden” in de Haagsche Courant (met de op 22 maart 1912 in Wenen genomen foto).
Eén dag later verscheen ditzelfde artikel onder de titel „Karl May overleed vijftig jaar geleden. Omstreden en roemrucht schrijver” in het Utrechtsch Nieuwsblad.
[2]Bedoeld wordt Rudolf Lebius (* 4 januari 1868 , † 4 april 1946) was een Duitse journalist, vakbondsleider, rechts-radicaal politicus, afperser en vurigste tegenstander van Karl May.
[3]Hermann Hesse (voluit: Hermann Karl Hesse, * 2 juli 1877 , † 9 augustus 1962) was een Zwitsers, Duitstalig schrijver, dichter en schilder. Zijn bekendste werken zijn „Peter Camenzind”, „Siddharta. Eine indische Dichtung”, „Der Steppenwolf”, „Narziß und Goldmund” Voor zijn literaire werk ontving hij in 1946 de Nobelprijs voor Literatuur.
[4]Heinrich Mann (* 27 maart 1871 , † 11 maart 1950) was een Duits schrijver. Zijn bekendste werken zijn „Professor Unrat oder Das Ende eines Tyrannen” (dat later verfilmd werd als „Der blaue Engel”), „Der Untertan, „Die Armen”, „Der Kopf” (deze drie vormen samen de Kaiserreich-Trilogie) en de in Amsterdam bij Querido uitgegeven romans „Die Jugend des Königs Henri Quatre” en „Die Vollendung des Königs Henri Quatre”.
[5]Franz Werfel (voluit: Franz Viktor Werfel, * 10 september 1890 , † 26 augustus 1945) was een Oostenrijks, later Amerikaans expressionistisch schrijver, wiens bekendste werken de romans „Die vierzig Tage des Musa Dagh” en „Das Lied von Bernadette” en de tragedie „Juarez und Maximilian” waren.
[6]Carl Zuckmayer (* 27 december 1896 , † 18 januari 1977) was een Duitse schrijver. Zijn bekendste toneelstukken zijn „Der fröhliche Weinberg”, „Schinderhannes”, „Der Hauptmann von Köpenick” en „Des Teufels General”. Verder is zijn autobiografie „Als war’s ein Stück von mir” beroemd geworden, maar hij schreef ook de scripts van o.a. de Duitse film „Der blaue Engel” en de Nederlandse film „Boefje”. Zijn in 1926 geboren dochter droeg de doopnamen Maria Winnetou.



Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

Terug naar de Karl May-startpagina.

Terug naar de Apriana-startpagina.



Google
www op deze website